Sümerlerin tanrıbilimsel dile aktarılan bu usçu kavramları şöyle tanımlanabilir

1. Başlangıçta ilksel denizle kişileştirilen tanrıça Nammu vardı.

2. Tanrıça Nammu eril gök-tanrısı An ile yer-tanrıçası Ki’yi doğurdu.

3. An ve Ki’nin birleşmesinden, gök-baba An’ı toprak-ana Ki'den ayıran hava-tanrısı Enlil doğdu.

4. Hava-tanrısı Enlil kendini, Sümerlerce tavan ve duvarlarını koyu lacivert taşı rengi gökyüzünün ve yerini yer yüzeyinin oluşturduğu düşünülen evinde, zifiri karanlıkta bulur. Ve evinin karanlığını aydınlatması için ay-tanrısı Nanna'ya yaşam verir. Sonra da ay-tanrısı Nanna, babasından daha parlak olan güneş-tanrısı Utu’ya yaşam verir. Burada, yaşam verilen oğulun, yaşam veren babadan daha güçlü olması düşüncesi – daha derin anlamıyla ilerleme dediğimiz gelişimin içinde gerçekten meydana gelende budur- Yakın Doğu felsefesi ve psikolojisi için oldukça doğaldır. Örneğin, tarihsel devirler içinde havatanrısı Enlil, babası gök-tanrısı An’dan daha güçlü hale gelir.

Daha sonra Sami Babilliler'in tanrısı Marduk, babası su-tanrısı Enki’den daha güçlü hale gelir. Hıristiyan öğretisinde, oğul İsa, birçok bakımdan insanlığın kurtuluşu için baba Tanrı’dan daha önemli ve başarılı hale gelir.

5. Bundan sonra hava-tannsı Enlil annesi yer-tanrıçası Ki ile birleşir. Bu birleşme ve su-tanrısı Enki’nin büyük yardımı sonucunda yeryüzünde bitkisel ve hayvansal yaşam yaratılır.

Öte yandan insan, ilksel deniz, tanrıça Nammu, toprak ana Ki ile özdeşleştirilebilecek tanrıça Ninmah ve su-tanrısı Enki’nin ortaklaşa çabalarının bir ürünü gibidir. Bu belirli bileşimin içeriği için ve zamana ait az çok yüzeysel verilerle bunun ardında sağlam bir mantık bulunduğuna, sadece hoş bir fantezi olmadığına inanmak için her türlü neden vardır- bugün elimizde bulunan malzeme ve sınırlı anlayışımızdan bir sonuç çıkarmak güçtür.

Samuel Noah Kramer - Sümer Mitolojisi

Seher Bilhan Sürme