Ramazan ayının yirmiüçüncü günü 2 8 Mayıs 2019

Ramazan ayının yirmiüçüncü günü 28 Mayıs 2019

Onbir ayın sultanı

Merhaba Yâ Şehr-i Ramazan

Günün Ayeti

Hayır, hayır! Yetime ikram etmiyorsunuz. Yoksulu yedirmek konusunda birbirinizi teşvik etmiyoruz. Haram helal demeden mirası alabildiğini yiyorsunuz. Malı da pek çok seviyorsunuz. (Fecr, 89/17-20)

Günün Hadisi

“Hz. Peygamber (s.a.s)’e hangi amelin daha faziletli olduğu soruldu: ‘Allah ve Resulüne imandır’ buyurdu. Sonra hangisi diye sorumlunca, ‘Allah yolunda cihaddır’ dedi. Bundan sonra nedir? Denilince, ‘Makbul bir hacdır’ karşılığını verdi” (Buhari, “Hac”, A,)

Günün Duası

“Bismillah, Bismillah, Bismillah, euzü bi izzeti’llahi ve kudratihi min şerri ma ecidü ve uhaziru min vecai haza.”

Anlamı: “Allah’ın ismiyle, Allah’ın ismiyle, Allah’ın ismiyle, vücudumda duyduğum ağrının şerrinden ve sakındığım, korktuğum şu acıdan ve ağrıdan Allah’ın izzet ve kudretine sığınırım.”

Nerede kaldı o eski ramazanlar

Ramazan davulu ramazan coşkusunu ifade eder. Yakın zamanlara kadar İstanbul’da her semtin meşhur ramazan davulcuları vardı.

Direkler arası

İmparatorluğun son yılları ve cumhuriyetin ilanından sonra uzunca sure, tiyatroları, sinemaları ve kulüpleriyle İstanbul gece hayatinin ve sahne sanatlarının merkezi olan, bugünkü saraçhane, vezneciler, Şehzadebaşı bölgesine eskiden verilen isim…

Beyoğlu, daha elit, daha üst sınıf bir kalabalığa hitap eder iken, Direklerarası halk tipi eğlencenin merkezi olmuştur…

Türk gösteri sanatında önemli bir döneme adını veren Direklerarası, İstanbul’da ilk düzenli sinema salonunun da açıldığı yerdir.

Direklerarası, İstanbul'un Fatih ilçesinde, 1728-1729'da Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın yaptırdığı külliyenin bir parçası olan sütunlu çarşıya ve bu çarşının üzerinde bulunduğu caddeye (Günümüzde Şehzadebaşı Caddesi) verilen addır.

Önceleri Şehzadebaşı Caddesi’nin bir kısmınında uzanan, iki tarafı revaklı, sütunlu dükkân önlerinin yaya kaldırımı olarak kullanıldığı neşe ve temaşa merkezi idi. Direklerarası'ndaki bu dükkânlar aslen, damat İbrahim Paşa Camii ve Külliyesi’nin vakıf akarı olan arasta imiş. Bizans’ın meşhur Neşe Yolu'nun bir parçası imiş. Vezneciler yönündeki başlama noktası Kalenderhane Camii imiş.

Şehrin ticaret yaşamında önemli rol oynayan Direklerarası, 19. yüzyılda özellikle Ramazan aylarında bir buluşma noktası haline gelerek, eğlence, kültür, sanat etkinliklerinin merkezi olmuştur. Şehirdeki ilk tiyatro ve sinemalar Direklerarası'nda gelişmiştir. Direklerarası çarşısının çok küçük bir bölümü günümüze ulaşmıştır.

Cami, medrese, sebil-çeşme, mezarlıktan oluşan 1729 tarihli Damat İbrahim Paşa külliyesine gelir elde etmek amacı ile yaptırılan Direklerarası çarşısı, külliyenin önünde uzun açık bir yolun iki yanında sıralanan 82 dükkândan oluşmaktaydı. 19. yüzyıldaki yol genişletme çalışmaları sırasında yolun bir yanındaki dükkânlar yıkılmış; diğer yandaki dükkânlara, önlerindeki kemerleri taşıyan sütunlar nedeniyle “Direklerarası” adı yakıştırılmıştır.

Yeniçeri Ocağı'nın kapatılmasına kadar Direklerarası, yeniçerilerin gezinti ve eğlence alanı olmuş; 1826'da ocak kaldırıldıktan sonra halk ve entellektüeller için bir buluşma ve eğlence noktası haline gelmiştir. O dönemde İstanbul halkı için başlıca eğlence tiyatro idi. Başlangıçta tiyatro toplulukları, çarşıdaki çayhane, kıraathane gibi dükkânları kiralamakta idi. 1880'den sonra cadde üzerinde tiyatro binaları açıldı ve tiyatro toplulukları bu binalara taşındı. En önemlileri Ferah Tiyatrosu ile Hasan ve Şevki Efendilerin Tiyatroları idi. Direklerarası, geleneksel Karagöz gösterileri, pehlivan güreşi, hokkabaz gösterileri gibi eğlencelerin de merkezi idi.

Beyoğlu ile Direklerarası arasındaki ayrım seçkin ve halk tipi eğlence ayrımından kaynaklanmamaktadır. Bu ayrımın nedeni Direklerarası'nın Müslüman halkın yaşam üçgeni [Şehzadebaşı-Fatih-Süleymaniye Camileri] arasında yer alması, Beyoğlu’nun ise Gayrimüslim halkın yerleşimine ayrılan bölgenin [Pera-Tophane] merkezinde yer almasıdır. Eski İstanbul’da toplumsal yaşamın hareketliliği özellikle ramazan aylarında en yüksek seviyesine ulaşmaktaydı. Müslüman hakin yoğunlukla ibadet ve ziyaret için akın ettiği bölge, büyük camilerin yoğunlukta olduğu bu bölgeydi. Daha sonra caddeye doğru uzatılan revakların üzerinde durduğu mermer kaideler, caddenin iki yanını volta atmak, satış yapmak ve dinlenmek için ideal bir yer haline getirmişti. Hatta bu direklerin altından ve yanlarından yapılan yürüyüşler de oldukça revaçtaydı. Beyoğlu ise ramazan ayında Müslüman halkın arasına katılmaktan çekinen Gayrimüslim halkın talep ettiği bir bölgeydi. Osmanlı’nın yıkılması ve cumhuriyet devrimiyle birlikte gözde duruma gelen batı tarzı eğlence anlayışı Beyoğlu’nun yıldızını yükseltirken Direklerarası ise yol genişletme çalışmasına kurban gitti.

1930'lardan sonra eğlence ve kültür merkezi olma özelliği azaldı. 1957 yıllarında çeşitli sebeplerle yıkılmış. Önce Beyazıt-Fatih tramvay hattına elektrik direği çekmek için güzelim revaklar gözden çıkarılmış. 1958'deki şehircilik çalışmaları sırasında büyük ölçüde yıkıldı.

Derleyen Burhan Aytekin

Kaynaklar

·     http://tr.wikipedia.org/wiki/Ramazan

·     http://m.nisanyansozluk.com/?k=ramazan

·     https://tr.wikipedia.org/wiki/Zek%E2t

·     Ramazan Güntay, Sözcü Gazetesi 31 Temmuz 2012, s. 13

·     a b Direklerarası, Hayal-et.org sitesi, Erişim tarihi:30.04.2013

·     Arasta ve Bedestenler, Istanbulkulturenvanteri.org sitesi, Erişim tarihi:30.04.2013

·     a b Lütfü Tınç, Eğlencenin Adı Direklerarası, Milliyet Gazetesi Vitrin Eki, 01.01.2000

·     Hakan Dilek, Eski Ramazan Eğlenceleri, Takvim gazetesi, 25.08.2009

·     https://tr.wikipedia.org/wiki/Direklerarası

·     https://duyguyumagi.blogspot.com/p/vezneciler.html