Lüleburgaz Esir Kampı

Mustafa Gültekin

1.Dünya Savaşı'na girmemizle birlikte birçok cephede savaştık.

Şehitlerimizin yanında binlerce de esir verdik.

Tabi ki binlercede esir aldık.

Bu yazımda Lüleburgaz tarihi ile ilgili bugüne kadar bilinmeyen bir konuyu kısaca yazacağım.

Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde bulduğum bir kaç belge üzerine, Lüleburgaz'da bir esir kampımız olduğunu ve bu kampın çoğumuzun 1938 de kurulduğunu bildiğimiz oysaki gerçekte bu çiftliğin Osmanlı dönemi kurulmuş yine aynı şekilde Devlet Numune çiftliği olduğunu arşiv belgeleri ile ortaya çıkardım.

Türkgeldi Tarım İşletmesi Müdürlüğünün tarihçesine bakarsak;

"İşletme 1938 yılında, Devlet Tohum ve Örnek Çiftliği adı ile kurulmuş, 1950 yılında Devlet Üretme Çiftliği adını almıştır. 1984 yılından bu yana TİGEM ise bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. " şeklinde yazmaktadır.

Osmanlı Arşivinde Türkgeldi ve Sarmısaklı Çiftlikleri ile ilgili bulduğum belgeleri başka bir yazımda detaylı bir şekilde daha sonra yazmayı uygun görüyorum.

Galiçya Cephesi'nde esir alınan Rus askerleri dönemin Numune Çiftliği olan Türkgeldi ve Sarmısaklı çiftliklerinde oluşturulan "Ziraat Taburlarında" çalıştırılmıştır.

Fotoğraf

Lüleburgaz'da ki Rus esirler ile ilgili belge;

Fon: BEO

Dosya:4438

Gömlek:332795

Tarih: Hicri 10-01-1335

(Transkrip)

Sıra numarası: 360

Tarihi: 4 Muharrem 1335 ve 19 Teşrin-i evvel 1332

Tebliğ Olunduğu Devâir: Ticaret

Tarih-i Tebliği: 25 Teşrin-i evvel 1332

Meclis-i Vükelâ

Müzâkeratına Mahsus Zabıtnâme

Hülâsa-i Meâli

Rus üserâ-yı harbiyesinden Almanya’da bulunan yüz neferin, Lülebergos ve Eskişehir’de isticar ettiği çiftliklerde istihdam edilmek üzere buraya i’zâmlarına Almanya’daki şürekâsının müracaatlarına binaen Almanya hükûmetince muvafakat edildiğinden bahisle, merkumunun celbleri Konya Vali-i sâbıkı Celal Bey tarafından istid’â olunduğundan bahisle istifsarı hâvi Ticaret ve Ziraat Nezâreti’nin 27 Zilhicce 1334 ve 12 Teşrin-i evvel 1332 tarihli ve yüz on iki rakamlı tezkeresi okundu.

Kararı

Üserâ-yı merkumenin ber-vech-i iş’âr umur-ı zirâiyede istihdâm edilmek üzere celb edilmeleri muvafık olacağının Nezâret-i müşârun ileyhâya cevaben iş’ârı tezekkür kılındı.

Okunabilen imzalar

Mehmed Said Musa Kazım

Enver Paşa

------------

(Açıklama)

Sıra numarası: 360

Tarihi: 1 Kasım 1916

Tebliğ Olunduğu Daire: Ticaret

Tebliğ Tarihi: 7 Kasım 1916

Bakanlar Kurulu

Görüşmelerine ait Tutanak

Açıklama Özeti

Lüleburgaz ve Eskişehir’deki çiftliklerde tarım ve ziraat işlerinde çalıştırılan harp esirlerine ilave olarak Almanya’daki ortaklarının müracaatlarına binaen, Almanya’da bulunan harp esiri yüz Rus neferin çalıştırılmak üzere buraya gönderilmelerine Almanya hükûmetince izin veriildiğinden bahisle söz konusu Rus esirlerin gönderilmeleri Konya eski Valisi Celal Bey tarafından yazı ile talep edildiğinden, açıklama isteğini içeren Ticaret ve Ziraat Bakanlığının 25 Ekim 1916 tarihli ve yüz on iki numaralı tezkeresi okundu.

Kararı

Bahsedilen esirlerin yukarıda işaret edildiği şekilde tarım ve ziraat faaliyetlerinde çalıştırılmak üzere gönderilmelerinin uygun olacağı, konunun ilgili Bakanlığa cevabi bir yazı ile bildirilmesi görüşüldü.

Okunabilen imzalar

Mehmed Said Musa Kazım

Enver Paşa

--------------

Başbakanlık Osmanlı Arşivi'de

Hicri 26-02-1337 tarihli diğer bir belge ise

" Lüleburgaz Ziraat Taburu'ndan firar edip Dersaadet'e geldikleri tahmin edilen on üç Rus esirin yakalanması" ile ilgili belgedir.

Fon Kodu: DH. EUM 6.Şb

Dosya numarası:46

Gömlek Numarası: 43

Bu belgeye göre de Rus esirler Sarmısaklı ve Türkgeldi Çiftliğinde Ziraat Taburları adı altında esir tutulmuş hatta aralarından 13 tane Rus esir kaçma girişiminde dahi bulunmuştur.

Lüleburgaz tarihi her yönü ile daha ciddi olarak araştırılmayı beklemektedir...

Kaynak

·       Başbakanlık Osmanlı Arşivi

·       Çeviri ve Sadeleştirme için Sn. Zeki Özkan'a çok teşekkürler

·       20 Nisan 2018

·       Mustafa Gültekin