Kültürlere Beşiklik Yapmış Bir Ada

Büyükada’nın Tarihçesi

Prens adalarının en büyüğü ve en çok ziyaret edileni Büyükada’nın tarihi Antik Dönem’e kadar uzanmaktadır. Antik dönemde Demonisia, Halkın Adaları olarak anılan Prens Adaları hakkında ilk bilgiler 1930 yılında Karacabey mevkiindeki Rum Ortodoks mezarlığı yakınında bulunan ve Büyük İskender’in babası Makedonya kralı II. Filip’e ait altın sikkeleri içeren Büyükada Definesi ile elde edilmiştir.

Büyükada tarihi içinde ilk olarak Bizansları ve onların Adalar’da inşa ettirdikleri manastırları biliriz. Bu manastırlar sürgün edilen ve bazıları Bizans’a asla dönememiş olan imparatorlar, imparatoriçeler, patrikler sayesinde ünlenmiştir. Bizans tarihçisi Kedrenos’a göre, 569’da İmparator II. Justin (565-78) kendisine Adalar’ın en büyüğünde bir saray ve bir manastır inşa ettirmiştir. Büyükada, imparatorun yerleşmesinden sonra Prinkipo, Prens’in Adası adını almıştır. Sonrasında takımadaların tamamına bu isim verilmiştir. Büyükada’nın tarihi önemini ilk olarak Bizans kaynaklarında bulmak mümkündür.

Yaklaşık 7 yüz yıl Bizans’ın sürgün yeri olarak kullandığı Büyükada’nın tarihçesi taht kavgaları ve siyasi anlaşmazlıklar yüzünden adaya gönderilen devlet görevlilerinin gördüğü işkencelerle dolmuştur. Bizans döneminde Konstantinopolis büyük surlarla korunurken Adalar terk edilmiş ve düşman kuşatmaları sırasında tahrip edilmiş. Arap istilaları ve Haçlı Seferleri ile yağmalanan adalar Osmanlı egemenliğine geçince güvenli bir atmosfere kavuşmuştur. Büyükada’nın tarihi içinde Osmanlı egemenliğinin yeri başkadır.

Osmanlı Egemenliğindeki Adalar

İstanbul’un fethinden önce ele geçirilen Kınalıada, Burgazada ve Heybeliada’dan sonra Büyükada da Osmanlı hâkimiyetine katılmıştır. Büyükada tarihi içinde Osmanlı döneminin ayrı bir önemi vardır. 1908’de II. Abdülhamit bazı devlet görevlilerini buraya yerleştirerek adanın gelişmesini sağlamış; konaklar ve yalılar inşa ettirmiştir.

Fetihten sonra artan Türk nüfusu ile birlikte bölgeye huzur gelmiştir. Adada Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler dostça yaşamışlardır. 1875’te düzenlenen seferlerle adaya yerleşenlerin sayısı daha da artmıştır. Büyükada’nın tarihçesi bölgeye yerleşen zengin Türklerle birlikte değişmiştir. Köşkler, konaklar ve oteller yaptırılmıştır. 1984’te SIT alanı kabul edilen Büyükada Nizam ve Maden Mahalleleri üzerine kurulmuştur. Büyükada’nın tarihi öneminin yanında doğal güzellikleri de ilgi çekicidir.

Dik yokuşların fazlalığı sebebiyle bisiklet ve faytonla ulaşımın sağlandığı bölgede Yorgi ve Hristos Tepesi olmak üzere iki önemli tepe bulunur. Özellikle yaz aylarında ziyaretçi akınına uğrayan Büyükada geçmişi, kültürü ve doğal güzellikleri ile yerli ve yabancı misafirlerini ağırlamaktadır. Tarihi köşkler şimdilerde Büyükada otelleri olarak hizmet vermektedir.

Bir Sürgün Lev Troçki – Büyükada Tarihi Aydınlanıyor…

Büyükada’nın tarihi sürgünlerle dolu demiştik. Adını prenslerin buralara sürgün edilmesinden alan Prens adalarından Büyükada’da Lev Troçki’nin bu bağlamda önemi büyük olmuştur.

Lev Troçki’nin 1929-1933 yılları arasında sürgün edilip yaşadığı ev adadadır. Büyükada tarihi içinde Lev Troçki’nin ayrı bir önemi vardır. Gürcü Sovyet lideri Stalin tarafından sürgüne yollanan Troçki’nin kaldığı evi Nizam mahallesindedir. 1933 yılında buradaki evinde bir suikast sonucu öldürülen eski Sovyet lideri Kızıl Ordu’nun kurucusu olarak bilinir. Büyükada tarih sahnesinde bu nedenle önemli bir konumdadır.

İstanbul İlimizin İlk Çağdaş Müzesi

Büyükada tarihçesi İstanbul’un ilk çağdaş müzesini de görmüştür. Aya Nikola mevkiindeki eski hangar alanı müzeye dönüştürülmüştür. Adaların oluşumundan günümüze tüm belgeleri, objeleri, fotoğrafları, film ve sözlü kuruluş tarihiyle birlikte ziyaretçilerine sunmaktadır. Adalar Müzesi Büyükada gezilecek yerler listelerinin ilk sırasında yer alır. Alıntı