Edirne Sultanları (II)

Ankara Savaşından sonra kaçabilen Süleyman Çelebi, Gelibolu yoluyla Eylül 1402'de Edirne'ye ulaşmış, tahta oturmuş ve 9 yıl (1403-1411 arası) hükümdarlık yapmıştır. İlk "Edirne Sultanı" sayılır, fakat sadece Rumeli'de kalmamıştır

Hatta bu sürenin 5 yılını Anadolu'da geçirmiştir.

Mehmet Çelebi'ye direnemeyen İsa Çelebi 1404'te Bursa'yı terketmiş ve Edirne'ye sığınmıştır. Kendisine asker veren Süleyman tekrar Anadolu'ya göndermiş, fakat İsa Çelebi başarılı olamamış, yenilmiş ve kaçak dolaşırken 1406'da Eskişehir'de hamamda Mehmet Çelebi'nin casusları tarafından boğulmuştur. Cenazesi Bursa'daki Yıldırım Türbesine defnedilmiştir.

İsa'nın başarısızlığından sonra, 1405'te bizzat Süleyman ordusu ile Anadolu'ya geçmiş, Bursa'ya yerleşmiş (Mehmet savaşmamış Amasya'ya çekilmiş), Ankara'ya kadar olan toprakları kendisine bağlamış. Timur'un Karamanoğluna verdiği Sivrihisar'ı zaptetmiş, Aydınoğulları ve Menteşeoğulları'nı kendine bağlamış ve Ayasuluk'ta ikamet etmiştir. Rumeli'de sadece Eflak ile çatışmış, fakat barış ortamının sürmesinden akıncı beyleri mutlu olmamışlar, çünkü gaza adı altında çapul yapamıyorlarmış. Edirne'deki "Eski Cami"nin temellerini daha 1402'de atan Süleyman (bu caminin bir diğer adı da Süleymaniye'dir) kaynak yetersizliğinden inşaatı tamamlayamamıştır. Eğitimli ve bilgili kişiliği sayesinde şairleri himaye etmiştir - zamanın en ünlü şairi Ahmedi en yakın dostu imiş, Niyazi ve Hamzavi ile ünlü hekim Hacı Paşa'yı da desteklemiştir. Fakat barışçıl ve zevke düşkün olan Süleyman Çelebi gittikçe içkili ve oğlanlı hamam âlemlerine dalmış. Sadrazam Çandarlı Ali Paşa Paşa'nın 1406'da ölümünden sonra çevresini ve komutanlarını tamamen küstürmüştür.

Amasya'daki Mehmet Çelebi boş durmamış ve Karamanoğlu yanındaki kardeşi Musa ile "Cemele" Kalesinde (Çayağzı, Kırşehir) görüşmüş ve 1409'da Sinop üzerinden Musa'yı Eflak'a göndermiştir. Sürekli Osmanlı muhalifi olan Voyvoda I. Mirça (hd. 1386-1418) şehzade Musa'yı kızı Prenses Arina ile evlendirmiş (bu evliliğin ve prensesin akıbeti bilinmemektedir). Münich Pinakotheka'sında bulunan yağlı boya Musa portresi Osmanoğullarına ait en eski portre sayılır. 1410 civarında Eflak'ta yapılmış ve bir asır sonra Venedikli Paolo Veronese (1528-1588) tarafından tamamlanmıştır.

Musa Çelebi 1410 yılı başında Tuna'yı geçmiş, Bulgaristan'da taraftar toplamış, 11 Şubat'ta "Yanbolu Savaşı"nı kazanmış ve Edirne'ye girmiş. Anadolu'da bulunan Süleyman deniz yoluyla Istanbul'a, hamisi İmparator II. Manuel'in yanına ulaşmış. İstanbul üzerine saldıran Musa ile Süleyman arasındaki çarpışma 15 Haziran'da Haliç kıyısındaki Kosmidion (Hasköy Hisarı) önünde gerçekleşmiş. Savaşı kaybeden Musa dağlık bölgeye kaçmış ve çete savaşı başlatmış. Soğuk bir kış gecesi (17 Şubat 1411) Edirne'yi basmış, hamam âleminde sarhoş olan Süleyman son anda birkaç arkadaşı ile İstanbul yönüne kaçabilmiş. Fakat yolda Döğenciler'de (bugün Alpullu'nun 2 km doğusunda, fakat tarihte üç kez yer değiştirmiştir) bazı köylüler tarafından tanınmış ve bahşiş alırız umuduyla öldürülmüş. Cesedi Edirne'ye götürülünce Musa kükremiş: bir Osmanoğlu'nun kanını nasıl akıtırsınız diyerek mükâfat bekleyenleri idam ettirmiş, köyü de yakmış. Kendisinden II yaş büyük ağabeyinin naaşını Bursa'ya yollamış,  dedesi I. Murat Hüdavendigar Türbesinin yanına gömülmüş.

Edirne'de tahta çıkan Sultan Musa için biat töreni yapılmış, adına hutbe okunmuş ve sikke bastırılmış. Süleyman Çelebi'nin 1403'te vermiş olduğu toprakları savaşarak geri almış. "Eski Cami'nin inşaatını sürdürmüş, Edirne Eski Sarayı''nı (Saray-ı Atik) yüksek duvarlarla çevrelemiş. Mizaç olarak Yıldırım Bayezid'e en fazla benzeyen, sert ve haşin tabiatlı, içki içmeyen, âlemler düzenlemeyen, fakat askeri komutanları azarlayan Sultan Musa, ünlü ilahiyat âlimi Şeyh Bedreddin'i kazasker, Mihaloğlu Mehmet Bey'i Başvezir yapmıştır. Edirne'de 2 yıl 5 ay hüküm süren "İkinci Edirne Sultanı" sayılır. Anadolu topraklarına hiç geçmemiş, fakat Rumeli'de Bizans ve Hıristiyan komşuları (Eflak hariç) ile sürekli savaşmıştır.

*      Recep Mesut