Büyükdere'nin isimlerinden birinin Büyük Körfez (Bathykolpos)

Büyükdere'nin isimlerinden birinin Büyük Körfez (Bathykolpos) olduğu bilinmektedir. Körfez, büyük liman demektir. Büyükdere Körfezi de Boğaziçi'nin en büyük limanıdır. Bu nedenle de sefere çıkan gemilerin uğrak yeri olmuştur. Osmanlı donanmasının İstanbul'da bulunmadığı bir zamanda ve 1624 yılında Büyükdere, Sarıyer, Kefeliköy, Kireçburnu, Tarabya ve Yeniköy Don Kazaklarının baskınına uğradı. Buraları baskınla tahrip edilerek yağmalandı, yıkılıp yakıldı.

Büyükdere tarihi eserler bakımından zengin bir yerleşim bölgesidir. Büyükdere'de dört kilise, bir cami var. Kiliselerden ikisi Ermenilere, biri Rumlara, biri de İtalyanlara aittir. Bir sinagog olduğu bazı eserlerde yazılıyorsa da her hangi bir iz yok.

Büyükdere Camii, Kara Kethüda Camii olarak anılır. Cami Padişah III. Sultan Mustafa döneminde (1757-1774) Sadaret Kethüdası olan Mehmet Ağa tarafından yaptırılmıştır. Cami fevkani (iki katlı) olarak yaptırılmış olup, duvarları kâgir, çatısı ahşaptır. Onarımlar nedeniyle pek çok değişikliğe uğradı. Latin harfleri kabul edildikten sonra Camide Millet Okulu olarak bir süre eğitim verildi.

İki Ermeni kilisesinden biri Ermeni Gregoryan Surp Hripsimyantz Kilisesi olup Mehmet İpgin İlköğretim Okulunun karşısındadır. Bu kilise 1848 yılında Garabet Yeramyan tarafından yaptırıldı ve mesh edilerek Aziz Hripsimyantz Bakireler'in adına atfedildi. Kilise 1886 ve 1893 yıllarında onarım gördü. Diğeri ise Surp Boğos Ermeni Katolik Kilisesi olup 1847 yılında Boğos Amira Bılezıkçiyan tarafından şapel olarak inşa edilmiş, bilahare daha geniş boyutlarda yeniden inşa edilerek 29 Eylül 1885'de Patrik Azaryan tarafından ibadete açıldı, bu kilise Eski Bosphor Gazinosu karşısında, İspanyol Elçiliği Yazlık binasının yanındadır.

Ihsan Hanson‎ - İstanbul Kazan Ben Kepçe…