Balkan Göçü: 1912 – 2012 Yüz Yıllık Sürgün

Türklerin ve Müslüman halkların, her milletten Hıristiyanların yan yana yaşadığı bir halklar tapınağıydı Balkanlar. Yüzyıllar boyunca kardeşçe bir yaşama kucak açmıştı. 19. yüzyılın başında Yunanistan’da patlayan ve Türklerin toptan kıyımıyla sonuçlanan isyan tüm Balkan ülkelerine model oldu. Osmanlı Balkanlar’dan atılırken, onun uzantısı sayılan Türkler, Arnavutlar, Boşnaklar, Pomaklar ya katliamlara uğradı ya da süngülerin önünde Türkiye’ye sürüldü. Son darbe, yüz yıl önce, 8 Ekim 1912’de başlayan Balkan Savaşları’yla vuruldu. Atlas, Balkan Savaşları’nın yüzüncü yılında Balkanlar’ın kimliğini değiştiren sürgün ve kıyımları araştırdı.

Mustafa Erşen, henüz 12 yaşındaydı. Babası ve annesi arabaya “yorgan, minder, kıyafet, üç beş torba bulgur, un koydular ve para, altın ne varsa eşyalar arasına sakladılar”. Diğer aileler de aynı şeyi yapıyorlardı. Herkes can derdine düşmüştü. Şehirden çıkıp mezarlık yanından geçerken babası ölmüşlerinin ruhuna dualar okudu. “Ata yurdunu” bir daha görmemek üzere yola çıkmışlardı.

Hikâyesini çok sonraları, 1963’te, ölümünden iki yıl önce bir deftere kaydetti. “Esas memleketimiz, yani doğduğum yer, şimdiki Yugoslavya’nın Makedonya eyaleti; Üsküp vilayetinin Osmaniye, en son adıyla Pehçevo kasabası. 1912, Ekim 13 salı günü, alafranga saat 13-14 arasında idi şehri terk ettik” diye yazdı.