Atatürk Dönemi Tarih Ders Kitabı

Metin Aydogan

[...Atatürk’ün başlattığı Tarih araştırmalarının somut sonuçlarından biri, liselerde okutulmak üzere hazırlanan dört ciltlik Tarih Kitabı oldu. O dönemde dört yıl olan lise eğitiminin her sınıfı için hazırlanan bu kitap, dünya ve Türk tarihini gençlere öğretirken, kurulan yeni devletin dünya görüşünü de açıklıyordu. Batı ya da Osmanlı merkezli tarih görüşüne karşı, bağımsız bir tarih anlayışı ortaya koyuyordu. Atatürk’ün yakından ilgilendiği Kitabın önsözünde şunlar yazılmıştı: “Son yıllara gelinceye dek ‘Türk Tarihi’ ülkemizde en az incelenmiş konulardan biri durumundaydı. Bin yıldan uzun süren İslamlık-Hıristiyanlık davalarının doğurduğu düşmanlık duygusuyla tutucu tarihçiler, bu davalarda yüzyıllarca İslamlığın öncülüğünü yapan Türklerin tarihini, kan ve ateş maceralarından ibaretmiş gibi göstermeğe çalıştılar. Türk ve İslam tarihçiler de Türklüğü ve Türk uygarlığını İslamlık ve İslam uygarlığıyla kaynaştırdılar. İslamlıktan önceki binlerce yıla ait devreleri unutturmayı, ümmetçilik siyasetinin gereği ve din gayretinin ödevi bildiler. Daha yakın zamanlarda, Osmanlı İmparatorluğu içindeki tüm unsurlardan tek bir milliyet yaratmak hayalini güden Osmanlılık akımı da, Türk adının anılmaması, ulusal tarihin yalnız ihmal değil, hatta yazılmış olduğu sayfalardan kazınıp silinmesi yolunda üçüncü bir etken halinde diğerlerine eklendi. Bütün bu olumsuz akımlar, doğal olarak, okul programları ve okul kitapları üzerinde bile etkisini gösterdi ve Türklüğün çadır, aşiret, at, silah ve savaş kavramlarıyla eşanlamlı tutulması geleneği okul kitaplarımıza dek girdi”…Atatürk ölümüne yakın; “Türk tezi olgunlaştı, onun üzerinde yürümek, durmadan çalışmak gerekir. Bazı inançsızlar olabilir. Bunlar yolkesenlere benzer, onlara aldırmayınız” diyerek vasiyet niteliğinde önermelerde bulundu... Önermeleri yerine getirilmediği gibi, ölümüyle birlikte yaptırmakta olduğu araştırmalar önce yavaşlatıldı, sonra durduruldu. İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanı olduğu 1939’da, yani ölümünden bir yıl sonra, liselerde okutulan Tarih Kitabı, eğitim proğramından çıkarıldı. Yerine bir yıl içinde hazırlanan bir başka tarih kitabı geçirildi. 1941-1942 ders yılında liselerde bu kitap okutulmaya başlandı. Prof. Fuat Köprülü, önceki çalışmalara kendisi de katılmış olmasına karşın; yeni yönetimin tutumuna uyarak 1940 yılında yazdığı bir yazıda, kendisinin zaman zaman 'nasyonalist romantizmin' etkisinde kaldığını, ancak 'romantik bir ulusal tarih görüşünün' giderek son bulması gerektiğini yazdı. Turancılık akımının önde gelen isimlerinden Nihal Atsız, Atatürk dönemindeki tarih çalışmalarını; "Türk tarihi tımarhane yöntemlerine göre kurulmak istenmiştir" diyerek tümden yadsıdı…]

Kaynak; Metin Aydoğan "Antik Çağdan Küreselleşmeye Yönetim Gelenekleri ve Türkler"