1938 yılında Edirne'de Coşkuyla Kutladığımız 19 Mayıs Gençlik Bayramı

Türkiye Cumhuriyetimizin kuruluşundan sonraki yıllarda kutladığımız Milli Bayramlarımız Halkın coşkulu kutlamalarıyla geçerdi.

Sizlere bugün Edirne ilimizde Karaağaç yolu üzerinde sol tarafta, Ziraat Araştırma Müdürlüğünden sonra gelen 1942 yılından önceki eski spor sahasında, 1938 yılında kutlanan19 Mayıs Gençlik Bayramının nasıl gerçekleştirildiğini yazan Trakya Dergisinin 1938 Nisan-Haziran 20 inci sayısın 5-12 inci sayfalarından alıntı yaparak sunacağım.

19 Mayıs Gençlik Bayramı

Gençliğin Büyük Kurtarıcımıza olan candan bağlılıklarının görülmedik tezahürlerine vesile oldu.

Bir yandan Edirne gençliğini, diğer yandan Galatasaray gençleriyle İstanbul – Edirne arasında tertip edilen büyük bisiklet yarışına iştirak eden 40 sportmeni kucaklayan Edirne bu büyük günü her yerden daha canlı kutladı.

Edirne ve Trakya Türk tarihinde yeni ve parlak bir devrin başlangıcı olan Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı 19 Mayıs 1919 gününün yıl dönümünü her yıldan üstün bir sevinç ve heyecanla kutladı.

Kelimenin tam manasıyla yurdun her tarafından aynı hareketle kutlanan bu büyük günde Edirne gençliğinin hareket ve tezahürlerine Galatasaray Lisesinden 16 sporcu ile İstanbul-Edirne arasında yapılan büyük bisiklet yarışına iştirak eden 40 bisikletçinin de katılışıyla bayramın neşe ve heyecanını bir kat daha arttırıyordu.

18 Mayıs akşamı İstanbul’dan gelen Galatasaray Lisesi sporcuları Edirne gençliği ve sporcuları tarafından hararetle karşılanmış ve genç konuklar Atatürk anıtına çelenk koymuşladır. Ertesi sabah Trakya Umumi Müfettişi General Kazım Dirik’i, Vali ve Parti Başkanı Niyazi Mergen’i ziyaret eden Galatasaray gençleri Edirne Lisesi voleybol takımı ile bir maç yapmışlar ve pek az bir farkla Edirne Lisesi lehine neticelenen bu maç çok samimi bir hava içinde geçmiştir.

İdman Şenlikleri

Öğleden sonra yapılan idman şenlikleri için Edirne halkının mühim bir kısmı ve bütün gençlik saat 15.00 te şehir stadında toplanmış bulunuyordu. Saat 12.00 de başlayan bu akın bir yandan devam ederken diğer yandan da şenliklere iştirak edecek olan mektepli ve sporcu gençler Belediye karşısındaki Cumhuriyet meydanında toplanmış ve oradan Atatürk anıtına giderek anıta çelenk koymuş ve düzgün bir yürüyüşle stadyuma hareket etmişlerdir.

Saat 15.00 te 3000 kişiyi bulan stadyumdaki seyirci kütlesi dakikadan dakikaya artıyor ve halk şenliklerin başlamasını sabırsızlıkla bekliyordu. Hazırlanan program mucibince saat 15.00 te bütün kızlar ve erkek ortaokullar talebesi yeknesak spor elbiseleriyle ve ellerinde bayrakla olduğu halde sahaya girmişler ve başta Umumi Müfettiş General Kâzım Dirik, Vali Niyazi Mergen, Kumandan Belediye Reisi, Müşavirler, Emniyet Direktörü, olmak üzere 3-4 bin kişinin alkışları arasında bir geçit resmi yapmışlar ve sahadaki yerlerini alarak hep bir ağızdan Bayrak Marşını söylemek suretile Bayrağımızı selamlamışlardır.

Bundan sonra lise müdür muavini beden terbiyesi öğretmeni Hakkı Bicioğlu 16 Mayıs gençlik bayramının anlamını heyecanlı bir nutukla anlatmış ve bunu gençlerin hep birden yaptıkları beden hareketleri takip etmiştir.

Beden hareketleri geçen yıllara nispeten daha canlı ve düzgündü. Kız talebenin başında beden terbiyesi öğretmeni Zühre, erkek talebenin başında da Hakkı Bicioğlu olduğu halde verilen kumanda ile kız ve erkek talebenin ayrı ayrı yaptığı bu hareketler halkın, ortalığı çınlatan alkış tufanı arasında kusursuz denecek kadar mükemmel bir suretle yapılmış, alaka ve heyecanla takip edilmiş ve binlerce kişinin bir ağızdan söylediği.

Dağ başını duman almış, gümüş dere durmaz akar

Güneş ufuktan şimdi doğar yürüyelim arkadaşlar

Sesimizi yer gök su dinlesin

Sert adımlarla her yer inlesin

***

Bu gök deniz nerede var

Nerede bu dağlar taşlar

Bu ağaçlar güzel kuşlar

Yürüyelim arkadaşlar…

Sesimizi yer gök su dinlesin

Sert adamlarla her yer inlesin.

Marşı ile sona ermiştir.

Futbol Maçı

Bundan sonra Edirne Lisesi ile Galatasaray Lisesi futbolcuları arasında bir maç yapılmış ve bu maça 2-2 beraberlikle neticelenmiştir.

İstanbul – Edirne arasında büyük bisiklet yarışı

19 Mayıs sabahı erkenden İstanbul Sirkeci’de toplanan 7 bölgenin 30 bisikletçisi temiz kıyafetleriyle Galata köprüsünden geçerek Bankalar ve İstiklal caddesini takiben Taksim anıtı önüne gelmişler ve Atatürk’ün heykeline çelenk koymuşlardır.

Bundan sonra Taksimden ayrılan bisikletçiler gruplar halinde yarışın başlayacağı Topkapı’ya gelmiş ve saat tüm 8,30 da yarışa başlanmıştır. Birçok otomobil ve motosikletli hakem kolları da bu büyük yarışı takip etmek üzere yola çıkmışlardır.

Başlangıçta bütün grup aralarında mesafe farkı olmadan yol alıyordu. Bu vaziyet epey zaman böylece devam etti. Küçük ve Büyük Çekmeceden pek kısa mesafelerle geçerken kendilerine su verildi ve durmadan yola devam edildi. Bisikletçiler Çorlu’ya kadar birbirlerini geçmeğe dahi teşebbüs etmeden tek bir grup halinde gelmişlerdi. Burada da bir kısmı su ve yiyecek aldılar ve bir kısmı da hiç durmadan yollarına devam ettiler.

110 Kilometrelik bu mesafeyi toplu bir vaziyette bitiren koşucular bu noktadan itibaren gruplara ayrılmağa başladılar. Bu arada rakip koşucular arasında lastik patlaması ve düşme gibi sebeplerden ötürü yapılan ataklar yarışın seyrini değiştirmekte başlıca amil oldu. Bu vaziyet asfalttan ayrılıncaya kadar gruplarda ve bilhassa birinci ve ikinci platodaki koşucular arasında devam etti ve bazı değişiklikler vücuda gelirdi.

Bu sırada en mühim ve kayda değer bir hadise Ankaralı Eyüp’ün asfaltın bitimine 10 kilometre varken yaptığı bir atakla ilerleyerek diğer koşucuların başına geçmesi olmuştur. Bu vaziyet gittikçe fazlalaştı ve Eyüp bütün rakiplerinden birkaç kilometre ayrılmak suretiyle toprak yolda ilerlemeğe başladı. Bundan sonra bütün kuvvetini kullanan Eyüp sıkı bir surette pedala basarak bitim yerine ulaştı ve büyük yarışın ilk merhalesini birincilikle bitirmek için bütün gayretini sarf ederek 19 dakika gibi önemli bir zaman farkı ile birinci olarak Edirne’ye geldi.

Eyüp’ten sonra gelen ilk platodan en kuvvetli bisikletçilerden yedisi hep beraber Edirne’ye girerken lastik patlaması dolasile aralarından yeniden yer değişmeleri oldu ve Havsa’da birinci platona katılan Edirne’li Cahit final yerine yaklaştığı sırada pedalı bozulmak suretiyle muhtemel bir ikinci ve üçüncülükten altıncılığa düştü.

Koşularımız bütün yol boyunca ve hele Lüleburgaz da ve Edirne de halkın görülmedik tezahürlerile karşılanmış ve koşu Trakya Umum Müfettişliği filim operatörü tarafından ta İstanbul’dan başlayarak Edirne’ye ve Edirne’den İstanbul’a kadar filime alınmıştır.

İstanbul-Edirne arasında yapılan ilk merhale koşucularının sıra ile adlarını ve derecelerini yazıyoruz:

Bundan sonra kısa fasılalarla Talat, Erdoğan, Kirkor ve diğer koşucular birer birer gelerek yarışı bitirdiler. Yarışlara 40 civarında bisikletçi katılmıştır.

Bisikletçiler yıkandıktan ve akşam yemeklerini yedikten sonra istirahatleri için kendilerine ayrılan otellerine çekildiler. Gecesi Halkevinde, okullarda müsamereler verildi ve 19 Mayıs hakiki bir gençlik bayramı olarak yaşatıldı.

Başka bir köşe yazısında buluşma üzere hoşça kalın.

Derleyen Burhan Aytekin

Kaynak

ü 19 Mayıs Gençlik Bayramı, Trakya Dergisi 1938 Nisan-Haziran, Sayı: 20, Sayfa 5-12

ü Burhan Aytekin, “Yayınlanmamış Edirne Spor Tarihi Notları.”

·       Burhan Aytekin www.baytekinbalkan.com 16 Mayıs 2020

·       Yayın Tarihi: 19 Mayıs 2015, Salı

·       http://www.edirneyenigun.com/yazar/1837/1938-ylnda-cokuyla-kutladmz-19-mays-genlik-bayram.html