1840 Yılında Fırat ve Dicle Gemileri Birecik Açıklarında

İngilizlerin, Buharlı Gemi Serüveni 1830’lu yılların başında İngilizlerin, Fırat nehri üzerinde buharlı gemi işletmeciliği yapmak ve Hindistan’a alternatif başka bir yolla ulaşmak amacıyla bir fizibilite çalışması için Osmanlı Devletinden izin aldıklarını biliyoruz… İngilizler bu izinden sonra 1830'lu yılların ortalarından sonra Birecik Tersanesinde Fırat (Eurphrates) ve Dicle (Tigris)) isimli iki adet buharlı gemi inşaatını tamamlamışlardır.

Fırat ve Dicle adı verilen iki adet buharlı gemi İngiltere'de inşa edilir, tekrar parçalara ayrılır, deniz yoluyla İskenderun' a, buradan kara yoluyla Birecik' e getirilir. Birecik kayalıklarının dibinde kurulan bir karargahta gemilerin tekrar inşasına başlanır. Ancak tüm bunlar düşünüldüğü kadar kolay olmaz. Zorluklar daha İskenderun ve Birecik arasındaki yol güzergahında başlar. Gemilerin üç tona varan ağırlıktaki kazanlarını taşımak için yüzden fazla çekici hayvana ihtiyaç olur, yolda karşılaşılan her tepe her bayır ayrı bir çetin sınav haline gelir. Birecik' te kurulan karargahta gemi parçalarının tekrar monte edilmesi aylarca sürer

Birecik'te tamamlanan montajdan sonra Fırat ve Dicle adlı buharlı gemiler 16 Mart 1836 tarihinde, çevrede toplanan yerli halkında meraklı bakışları altında, nihayet yola çıkarlar. Ancak, bir kara mizah örneği gibi yola çıktıktan birkaç yüz metre sonra, bir kumula saplanır ve haftalarca oradan kurtulmak için uğraşırlar. Daha sonraki haftalarda devam eden yolculukta şanssızlıklar yakalarını bırakmaz ve kötü havanın hüküm sürdüğü bir gece Bağdat yakınlarında, Dicle gemisi içindeki tüm malzeme ve mürettebatla batar. Bu kayıptan sonra seferin basarısızlığı yavaş yavaş kabullenilmeye başlanır

Nehir taşımacılığı 1862 yılında Fırat ve Dicle buharlı gemi şirketlerinin kurulması ile hız kazanmış, Filo yeni gemilerle takviye edilmesine rağmen, değişen siyasi konjonktür, Bağdat demiryolunun yapılması ve I. Dünya savaşından sonra Irak ve Suriye’nin Osmanlı Devletinin elinden çıkmasıyla nehir taşımacılığı önemini kaybetmiştir.

Birecik Tersanesi çok yakın zamana kadar mevcudiyetini devam ettirmiştir.

·       https://www.facebook.com/…/suyun-ötesindek…/1038042296262806 Nuri Kayıkçı

·       Mustafa Erdem